مقدمه:
بنا به دعوت بنياد بين‌المللي اميرعلي‌شيرنوايي از هياتي عالي‌رتبه و متخصص در زمينه زبان و ادبيات فارسي به شرح اسامی زیر از دانشگاه فردوسي مشهد براي شركت در همايش بين‌المللي امير علي‌شيرنوايي و امضاء تفاهم نامه با آن بنياد، اين هيات از تاريخ 27 آبان الي 6 آذر به كشور ازبكستان عزیمنت نمودند.
اسامي هيأت:
- دكتر محمدجعفر ياحقي مدیر قطب علمی فردوسی شناسی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی
- دكتر احسان قبول، مدير همكاري‌‍‌هاي علمي بين‌المللي و امور دانشجويان غيرايراني دانشگاه
- دكتر محمد تقوي، رئيس مركز آموزش زبان فارسي به غيرفارسي زبانان دانشگاه
دستاوردهای این سفر به شرح زیر هست:
1- دیدار با مدیر روابط بین‌الملل و رئیس دپارتمان زبان فارسی دانشگاه استانبول
روز پنج‌شنبه 27 آبان ماه 1400 با توجه به توقف ده ساعته هیأت دانشگاه در شهر استانبول با حضور در دانشگاه استانبول با مدیر روابط بین‌الملل و پروفسور علی گوزل یوز، رئیس دپارتمان زبان فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه استانبول در دانشگاه استانبول دیدار و گفت‌وگو کردند.
توافقات صورت گرفته در این دیدار بین دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه استانبول عبارت است از:
- تدریس کتابهای اساتید دانشگاه فردوسی مشهد در دانشگاه استانبول
- آموزش مشترک زبان و ادبیات فارسی و زبان ترکی برای دانشجویان دو دانشگاه
- هدایت پژوهش‌ها به سمت حوزه زبان و ادبیات فارسی در قلمرو عثمانی و ادبیات تطبیقی فارسی و ترکی استانبولی
- همکاری دانشگاه فردوسی مشهد با دانشگاه‌های ترک زبان که زبان و ادبیات فارسی در آن دانشگاه تدریس می‌شود.
- آماده سازی امضاء تفاهم‌نامه همکاری میان دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه استانبول
- حضور رئیس دانشگاه استانبول در دانشگاه فردوسی مشهد
- توسعه همکاری‌ها در حوزه علوم انسانی و زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه استانبول
همچنین پروفسور علی گوزل یوز، رئیس دپارتمان زبان فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه استانبول ضمن اشاره به خدمت ارزنده گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد و مرکز فردوسی اشاره کرد که مجموعة کتابهای آموزش نوین زبان فارسی تالیف دکتر احسان قبول، در حال حاضر به زبان ترکی استانبولی ترجمه شده است و در دانشگاه استانبول به عنوان مرجع اصلی زبان فارسی تدریس می‌شود.
2- دیدار با رایزن فرهنگی هند در ازبکستان
روز شنبه 29 آبان ماه 1400 هیأت دانشگاه فردوسی مشهد با دکتر چندر شکر رايزن فرهنگي هند در ازبكستان دیدار و گفت‌وگو کردند. دکتر چندر شکر دوره دانش‌افزایی زبان فارسی را در دانشگاه فردوسی مشهد با راهنمایی دکتر محمدجعفر یاحقی گذرانده و دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و هم اکنون عضو هیأت علمی دانشگاه دهلی می‌باشند.
توافقات صورت گرفته در این دیدار عبارت است از:
- همکاری دکتر چندر شکر به عنوان استاد وابسته بین‌الملل در حوزه ادبیات شبه قاره با دانشگاه فردوسی مشهد
- آماده سازی تفاهم‌نامه همکاری میان دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه دهلی
- تأسیس اتاق تاگور شناسی در دانشگاه فردوسی مشهد
- تأسیس دفتر نمایندگی دانشگاه فردوسی مشهد در دانشگاه دهلی
3- دیدار با رئیس بنیاد بین‌المللی امیر علیشیر نوایی
روز یکشنبه 30 آبان 1400 هیأت دانشگاه فردوسی مشهد با پروفسور عالم جان دولت رئیس بنیاد بین‌المللی امیر علیشیر نوایی دیدار و گفت‌وگو کردند.
توافقات صورت گرفته در این دیدار عبارت است از:
- تهیه پیش‌نویس تفاهم‌نامه میان دانشگاه فردوسی مشهد و بنیاد بین‌المللی امیر علیشیر نوایی (بنا شد که در ماه فوریه که زمان برگزاری همایش جهانی امیر علیشیر نوایی می‌باشد، این تفاهم‌نامه امضاء شود.)
- طراحی و ارائه‌ی برنامه‌های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان بر اساس نیازهای بنیاد
- همکاری در معرفی بیش از پیش امیر علیشیر نوایی در سطح منطقه و جهانی
4- دیدار هیأتی از دانشگاه فردوسی مشهد با سفیر ایران در تاشکند
روز دوشنبه اول آذر ماه 1400 هیأت دانشگاه فردوسی مهشد با دکتر حمید نیرآبادی سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در تاشکند دیدار و گفت‌وگو کردند.
توافقات صورت گرفته در این دیدار عبارت است از:
- معرفی ظرفیت‌های دانشگاه فردوسی مشهد در حوزه‌های مختلف خصوصاً زبان و ادبیات فارسی به سفارت برای معرفی به نهادهای علمی و دانشگاه‌های ازبکستان
- معرفی بورسیه فردوسی از طریق سفارت به دانشگاه‌های ازبکستان
- توافق در خصوص تأسیس دانشگاه فردوسی مشهد در ازبکستان
در این دیدار دکتر قبول به معرفی وضعیت بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد پرداخت که اولین دانشگاه بین‌الملل در ایران و دانشگاه دوم جهان و کشور می‌باشد و از آنجا که ازبکستان در جغرافیای فرهنگی خراسان قرار گرفته است، دانشگاه فردوسی مشهد مأموریت خودش می‌داند که براساس دیپلماسی علمی و فرهنگی روابط خود را با کشورهای وابسته به خراسان فرهنگی گسترش دهد.
5- سفر به شهر نوایی و شرکت در همایش بین‌المللی امیر علیشیر نوایی
این همایش از اول تا سوم آذرماه 1400 برگزار شد. در افتتاحیه این همایش دکتر محمدجعفر یاحقی، مدیر قطب علمی فردوسی شناسی و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی سخنرانی نمودند. عنوان سخنرانی ایشان "از مشهد تا نوایی" بود.
دکتر احسان قبول، مدیر همکاریهای علمی بین‌المللی و امور دانشجویان غیر ایرانی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این همایش سخنرانی ارائه کردند. عنوان سخنرانی ایشان "تصویر شناسی اقوام خارجی در آثار امیر علیشیر نوایی" بود.
دکتر محمد تقوی نیز در این همایش سخنرانی با عنوان " نوایی فانی (تاملی در باره تخلص‌های دوگانه امیر علیشیر نوایی)" داشتند.
در اختتامیه این همایش نیز دکتر قبول سخنرانی داشتند که از شبکه ملی ازبکستان و با حضور نخست وزیر این کشور به صورت زنده پخش شد. متن این سخنرانی به شرح زیر است:
چنان بیاد خودش محو ساز و مستغرق
که نگذرد به دلش هر چه غیر یاد خداست
Assalomu alaykum aziz mehmonlar, qadrli ustozlar, muhtaram ilmu adab ahli, xonimlar va janoblar!
امروز ما از شرق تا غرب جهان در کشور ازبکستان دور هم گرد آمده ایم و محور این گردهمایی، بزرگ مردی دیگر است در تاریخ بشریت، دانشمندی عارف، سیاستمداری منصف، دینداری روشنفکر، نیکوکاری ادیب، عاشقی هنرپیشه، امیرعلی شیر نوایی.
او که در دوره تیموریان می زیست اما پیامش فراتر از هر زمان، مکان و زبانی در طول تاریخ، انسانها را به معنویت، خردورزی و انسان دوستی فرا می خواند.
انسان دوستی ای که ریشه در باورهای عمیق انسانی، عرفانی و اسلامی او دارد.
ای دل به دوست رو کن جان را فدای او کن
با درد عشق خو کن لیکن مجو دوا را
مهمانان ارجمند، آثار امیرعلی شیر نوایی همچنان در هرات و مشهد و استرآباد و سمرقند چشم نواز است؛ اما آن چه که اهمیت نوایی را برای ما بیشتر می کند اندیشه و احساسات نهفته در آثار فارسی و ترکی او است. فارسی که برای او چون لعل است و ترکی ای که چون قند.
معنی شیرین رنگینم به ترکی بی حد است
فارسی هم لعل و درهای ثمین گر بنگری
گوییا در راست بازار سخن بگشوده ام
یک طرف دکان قنادی و یک سو زرگری
استادان دانشمند، امیرعلی شیر نوایی برای کشورهای ازبکستان، افغانستان، تاجیکستان و ایران فرصت است، فرصتی مغتنم. او پیوندگاه ماست. پیوندگاهی که می تواند ذهن و زبان مشترک ما باشد و بر بنیان حافظه ای تاریخی، این چهار کشور مهم منطقه و همه کشورهای فارسی و ترک زبان را بر بنیان مشترکات فکری و فرهنگی گرد هم آورد و آینده ای روشن همراه با دوستی و احترام متقابل برای مردمانش پدید آورد.
در این مسیر چند پیشنهاد را طرح می کنم و آمادگی دانشگاه فردوسی مشهد، در جایگاه دانشگاه برتر بین المللی منطقه، برای اجرایی شدن آنها اعلام می دارم:
-خواهرخواندگی ۴ شهر مشهد، قندهار، هرات و استرآباد به سبب حضور نوایی در این ۴ شهر مهم خراسان بزرگ
-تاسیس شبکه اتحادیه دانشگاه‌های امیرعلی شیر نوایی متشکل از دانشگاه هایی که به نحوی در حوزه نوایی پژوهی فعال هستند.
-اختصاص بورسیه دانشگاهی امیرعلی شیر نوایی به دانشجویانی که به نحوی مایلند در حوزه نوایی تحقیق و پژوهش کنند.
-ایجاد و اختصاص گرنت امیرعلی شیر نوایی به استادان دانشگاه هایی که به صورت مشترک و بین المللی طرح های نوایی پژوهی را تعریف می کنند.
-بازخوانی آثار فارسی و ترکی نوایی و بازنشر پیام های انسانی و جهانی او
-آموزش زبان های ترکی ازبکی و فارسی در دانشگاه های عضو اتحادیه دانشگاه‌های امیرعلی شیر نوایی
-مقایسه نوایی با شاعران و نویسندگان بزرگ جهانی
-ترجمه آثار نوایی به زبان های مهم جهان
-تاسیس مجله بین المللی امیر علی شیر نوایی پژوهی
-تولید آثار سینمایی و تلویزیونی مبتنی بر زندگی نوایی
-جشنواره سالانه هنری نوایی و نمایش انواع آثار هنری مقتبس از آثار و زندگی نوایی.
در پایان بر خود لازم می دانم از طرف هیات عالی رتبه دانشگاه فردوسی مشهد در این همایش مهم جناب آقای دکتر محمدجعفر یاحقی، رئیس قطب علمی فردوسی و خراسان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد و جناب آقای دکتر محمد تقوی، رئیس مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه فردوسی مشهد از همه کسانی که امیرعلی شیر نوایی را ارج می نهند و این همایش مهم را برگزار کردند خصوصا رئیس جمهور محترم کشور ازبکستان سپاسگزاری و قدردانی کنم.
رفتی اگر چه از بر من کی گذارمت
تا بازت آورد به خدا می سپارمت
E'tiboringiz uchun tashakkur!
یادآور می‌شود پیشنهادهای دکتر قبول مورد توجه مسئولان همایش قرار گرفت و به عنوان سند همایش ثبت شد.
6- دیدار با رئیس دانشگاه امیر علیشیر نوایی
روز جمعه پنج آذر ماه 1400 هیأت دانشگاه فردوسی مشهد با رئیس و مدیر بین‌الملل دانشگاه دولتی زبان و ادبیات ازبکی امیر علیشیر نوایی تاشکند دیدار و گفت‌وگو کردند. دانشگاه امیر علیشیر نوایی ششمین دانشگاه ازبکستان می‌باشد. دانشگاه نوایی ششمین دانشگاه ازبکستان می‌باشد. در این دیدار تفاهم‌نامه همکاری میان دو دانشگاه به امضاء رسید.
7- دیدار با معاون دانشگاه شرق شناسی
روز جمعه پنج آذر ماه 1400 هیأت دانشگاه فردوسی مشهد با معاون دانشگاه شرق شناسی دیدار و گفت‌وگو کردند. دانشگاه شرق شناسی جزء دانشگاه‌های مهم کشور ازبکستان می‌باشد و 17 زبان خارجی (14 زبان شرقی و 3 زبان غربی) در آن تدریس می‌شود و دارای 600 دانشجو هست.
توافقات صورت گرفته در این دیدار عبارت است از:
- پیشنهاد تدریس زبانهای فارسی و ترکی ازبکی در دپارتمان‌های ادبیات تطبیقی دو دانشگاه
- آماده سازی تفاهم‌نامه همکاری میان دانشگاه شرق شناسی و دانشگاه فردوسی مشهد
- آموزش مجازی استادان زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد در دانشگاه شرق شناسی
